ارزیابی نظریهٔ دیوید هیوم در خصوص زیبایی و ذوق

author

  • مریم بختیاریان فلسفه هنر، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، استان تهران، شهر تهران
Abstract:

«دیوید هیوم» ضمن مطرح ساختن بحث تازه ذوق در مقاله‌ای با عنوان «در باب معیار ذوق»، زیبایی را برخلاف پیشینیان خود، ویژگی و صفتی در شیء ندانست، بلکه آن را احساسی برشمرد که در ذهن مخاطب آن شکل می‌گیرد. او از این طریق اندیشه‌های زیبایی شناسانه پس از خود را به‌طور اساسی متحول ساخت، به‌گونه‌ای که رهیافت ذهنی و نگاه مدرن به زیبایی و زیبایی‌شناسی قوت گرفت و معیارهای کلاسیک و رهیافت عینی به‌تدریج رنگ باختند. در نظر او موضوع درخور اهمیت در هنر، لذت برآمده از آن است. چنین لذتی مولود احساس انسان است، نه هنر و یا آن شیء خارجی، بنابراین، به‌تبع چنین رویکردی، زیبایی و لذت بردن از آن ربط وثیقی به ذوق مخاطب پیداکرده است. ذوق نیز نیرویی معرفی‌شده است که به مدد آن احساس تأیید یا ردˏچیزی برانگیخته می‌شود. در این مقاله سعی شده است که ضمن شرح مجمل و مختصری از دیدگاه هیوم در خصوص زیبایی و معیار ذوق، به ارزیابی و نقد آن توجه شود. به نظر می‌رسد هیوم پس‌ازآنکه رأی داوران حقیقی را همانا معیار ذوق برشمرد، در تعریف و شناسایی داوران حقیقی، حصاری از اندیشه ایده‌آلیستی به دور خود کشید که چندان با روحیه تجربه‌باورانه او سازگار نیست.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نظریه عدالت در اندیشه دیوید هیوم

گرچه دیوید هیوم یک فیلسوف سیاسی مصطلح نیست ، برخی دیدگاه های او در تفکر سیاسی اثرگذار بوده است ، از آن جمله بینش خاص او درباره فضیلت عدالت . وی با اتکا به رویکرد تجربه گرایانه خویش تلقی ِ نفع انگارانه ای از عدالت عرضه می دارد و برخلاف تصور مرسوم و رایج ، عدالت را یک فضیلت و ارزش ذاتی نمی داند و فضیلت بودن آن را به وجود شرایطی خاص مشروط می کند. مقاله حاضر ضمن تبیین تفصیلی دیدگاه های وی درباره عدا...

full text

تحویل‌گراییِ اخلاق نسبت به دین در فلسفۀ دیوید هیوم: کوششی برای شفاف‌سازی نسبتِ دین و اخلاق در فلسفۀ دیوید هیوم

با نگاهی به اخلاق‌شناسی در فلسفۀ جدید، شاهد دو دیدگاهِ استقلال‌گراییِ اخلاق نسبت به دین و تحویل‌گراییِ اخلاق نسبت به دین در طیف‌های مختلف آن هستیم. بلندپروازی هیوم برای تثبیت علم اخلاق، در جدال بین جاه‌طلبی‌های طبیعت‌گرایانه و داوری‌های شکاکانۀ وی، اخلاق را نه‌تنها مستقل از دین نشان می‌دهد، بلکه دین را مخرب اخلاق نیز معرفی می‌کند. در این مقاله، با توجه به دیدگاه‌های متعدد موجود در باب نسبت دین و ا...

full text

معیار ذوق و اختلافات ذوقی در اندیشة هیوم

از آنجایی که هیوم زیبایی را احساسی لذت‌بخش می‌داند که از برخی کیفیات عینیِ محتمل ایجاد می‌شود، برای رفع اختلافات ذوقی نمی‌تواند به کیفیت عینیِ مشخصی اشاره کند. از همین رو او حکم مشترک داوران راستین را به عنوان معیار ذوق مطرح می‌کند. خود هیوم می‌پذیرد که علی‌رغم کارایی این معیار، هنوز دو عاملِ مزاج شخص و آداب و رسوم افراد نوعی نسبی‌گرایی محدود را در داوری‌های ذوقی موجب می‌شود. بررسی دقیق‌تر نشان می...

full text

دیدگاه هیوم در باب زیبایی

با این که هیوم با توجه به مبانی فلسفه‌اش به صورت صریح، زیبایی را احساس می‌داند، اما از برخی عبارات وی در آثارش چنین مستفاد می‌شود که زیبایی نه یک احساس که کیفیتی واقعی است و از برخی عبارات دیگر این شائبه ایجاد می‌شود که زیبایی از کیفیات ثانویه محسوب می‌شود. همین تردید در لحن سبب شده است که برخی شارحان تفاسیری از نظریة هیوم در مورد زیبایی ارائه دهند که تا حدی با کلیت فلسفۀ او ناسازگار است. در ای...

full text

پاسخگویی ریچارد سوئین‌برن به انتقادات دیوید هیوم در مسئله معجزه

یکی از ادله‌ای که از دیرباز برای اثبات درستی ادعای پیامبران یا حتی در بعضی موارد برای اثبات وجود خداوند استفاده شده، معجزه است. اما اینکه معجزه با چه شرایطی از چنین قدرتی در اثبات مدعای خود برخوردار می‌شود و اینکه اصلاً معجزه چه چیزی را ثابت می‌کند، موضوعی است که از نگاه شکاکانه و البته تجربه‌گرایانۀ دیوید هیوم مخفی نمانده است و ریچارد سوئین‌برن با دغدغۀ دفاع از مسیحیت و الهیات طبیعی در جهت پاسخ...

full text

تطبیق منابع معرفت از دیدگاه مولوی و دیوید هیوم

معرفت شناسی به عنوان شاخه ای از فلسفه، در مورد شناخت هستی و خالق آن بحث می کند. این علم یکی از مطرح ترین مباحث شناخت است که از دوره باستان نیز به شکلی عام و غیر مستقل مطرح بوده است. دیوید هیوم از جمله تجربه گرایانی است که در زمینۀ شناخت، آرائی دارد. او بر اساس حس تجربی، نظریۀ خود را استوار کرده و تنها، ادراک حواس ظاهری را مبنای شناخت قرار می دهد ؛ ضمن این که این حواس را برای شناخت کافی نمی شمار...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 5

pages  5- 17

publication date 2011-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023